W zakresie ustawy z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1769 ze zm.; dalej: PomSpołU) zaproponowano zmiany w art. 11 ust. 2 PomSpołU, w którym poszerzono możliwe do zastosowania sankcje, które kierownik OSP będzie mógł zastosować w przypadku np. braku współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym, odmowy zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, nieuzasadnionej odmowy podjęcia zatrudnienia. Przepis ten uzupełniono o możliwość ograniczenia wysokości lub rozmiaru świadczenia.

Ponadto:

1) rodzinny dom pomocy będzie można prowadzić na podstawie umowy zawartej przez osobę fizyczną albo organizację pożytku publicznego z gminą właściwą ze względu na miejsce położenia rodzinnego domu pomocy (art. 52 ust. 2a PomSpołU);

2) DPS będzie mógł określić zasady zgłaszania personelowi domu wyjść poza teren domu; ograniczenie możliwości samodzielnego opuszczania terenu DPS przez jego mieszkańca będzie możliwe wyłącznie na podstawie zaświadczenia lekarza psychiatry, wydanego na czas określony, nie dłuższy niż 6 miesięcy (art. 55 ust. 2a i 2b PomSpołU).

W zakresie opłat zmiany zaproponowano w art. 64 PomSpołU. Osoby wnoszące opłatę lub zobowiązane do wnoszenia opłat za pobyt w DPS można zwolnić, na ich wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, częściowo lub całkowicie z tej opłaty. Do art. 64 PomSpołU dodano pkt 5 i 6 stanowiące, że zwolnienie jest możliwe, jeżeli osoba zobowiązana do wnoszenia opłaty:

1) lub jej rodzic przebywała na podstawie orzeczenia sądu w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, a osobie kierowanej do DPS lub mieszkańcowi domu będącemu odpowiednio rodzicem lub dziadkiem tej osoby ograniczono władzę rodzicielską nad dzieckiem,

2) przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu.

W odniesieniu do działalności w zakresie działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku może być prowadzona po uzyskaniu zezwolenia wojewody, który prowadzi jawny rejestr takich placówek. Zaproponowano dodanie do art. 67 ust. 3a-3c PomSpołU, zgodnie z którymi, jeżeli podmiot, któremu wydano zezwolenie przestał spełniać wymienione w tych przepisach warunki, standardy, a także nie dostarczy wymaganych dokumentów, wojewoda wyznaczy dodatkowy termin na dopełnienie tych obowiązków. Po bezskutecznym upływie takiego terminu wojewoda cofnie zezwolenie na prowadzenie placówki i wykreśli ją z rejestru.

Warto też zwrócić uwagę, że zaproponowano zmiany m.in. w zakresie:

1) miejsca pobytu: w budynkach wielokondygnacyjnych bez dźwigów osobowych, pokoje mieszkalne oraz pomieszczenia wymienione w art. 68 ust. 5 PomSpołU (m.in. pokoje dzienne i pomocnicze oraz łazienki) mają być sytuowane na parterze; wymóg ten nie będzie miał zastosowania do placówek, w których przebywa nie więcej niż 5 osób, jeśli są one wyposażone w urządzenie do przemieszczania osób niepełnosprawnych, a łazienki i toalety znajdują się na tej samej kondygnacji, na której znajdują się pokoje mieszkalne; poza tym, w jednym budynku placówki nie będzie mogło przebywać więcej niż 100 osób, którym jest zapewniana opieka całodobowa (art. 68 ust. 4 pkt 2, ust. 7 i 8 PomSpołU);

2) kwalifikacji osób zatrudnianych (art. 68a pkt 4 i 5 PomSpołU);

3) wieku: w placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku może być zapewniana opieka wyłącznie osobom pełnoletnim (art. 68b PomSpołU);

4) obowiązku zwrotu OPS świadczeń przez instytucje finansowe po śmierci uprawnionego: zaproponowano nowy art. 109a PomSpołU, z którego wynika, że podmiot prowadzący rachunek płatniczy oraz bank i SKOK prowadzące rachunek inny niż płatniczy, a także wydawca instrumentu płatniczego będą obowiązani zwrócić z tych rachunków OPS, na wniosek jego kierownika, kwoty świadczeń pomocy społecznej przekazane po dniu śmierci osoby uprawnionej na ten rachunek albo instrument płatniczy; podmioty te będą zwolnione od wypłaty pełnej lub częściowej kwoty, jeżeli przed otrzymaniem wniosku kierownika OPS dokonają z tych rachunków wypłat innym osobom i te wypłaty nie pozwalają zrealizować wniosku w całości lub części, oraz w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku poinformują o tym ten organ, wraz ze wskazaniem osób, które pobrały wypłaty;

5) kar pieniężnych: z ust. 4a do art. 130 PomSpołU wynika, że kto po uprawomocnieniu się decyzji o nałożeniu kary pieniężnej za prowadzenie bez zezwolenia wojewody placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku prowadzi bez zezwolenia wojewody inną placówkę zapewniającą całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku – będzie podlegał karze pieniężnej w wysokości 40 000 zł;

6) wstrzymania prowadzenia placówki: natomiast z ust. 6 dodanego do art. 130 PomSpołU wynika, że wojewoda, w przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających w placówce, będzie mógł cofnąć zezwolenie na prowadzenie placówki i nakazanie wstrzymania prowadzenia tej placówki, z nadaniem decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności;

7) wykazu kar pieniężnych: zaproponowano nowy art. 131b PomSpołU, zgodnie z którym wojewoda ma prowadzić wykaz nałożonych kar pieniężnych; dane z wykazu będą udostępniane do celów prowadzenia postępowań w zakresie nałożenia kary pieniężnej lub wydania albo cofnięcia zezwolenia na prowadzenie placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku.

Ustawa ma wejść w życie w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia, z tym, że przepisy dotyczące placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, z uwagi na fakt, że odnoszą się między innymi do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, mają zacząć obowiązywać z dniem 1.6.2018 r.

Projekt jest na etapie konsultacji publicznych.